Tổng Quan Về Hoa Lan Rừng Việt Nam

(Nguyễn Thanh Khiết)

Lan Rừng Là Gì

Lan rừng là một trong những loài hoa mang vẻ đẹp kiêu sa, phong nhã có hương thơm đặc trưng làm cuốn hút say mê biết bao người. Hoa lan rừng có rất nhiều loại khác nhau được phân bố khắp mọi nơi trên thế giới và Việt Nam cũng là một trong những quốc gia có nhiều loại hoa Lan rừng cư trú. Lan rừng Việt Nam khá đa dạng, chúng có nhiều chủng loại, hình dáng và màu sắc khác nhau. Để phân chia chủng loại Lan phải dựa trên những đặc điểm sinh học của chúng. Đến nay, lan rừng Việt Nam được chia thành hai loại chính đó là phong lan và địa Lan. Nếu phong lan là loại sống bám vào các cây mọc ở trên núi cao hoặc trong rừng thì địa Lan sống nhờ vào mặt đất ở các khu vực bờ suối sườn núi hoặc dưới những tán rừng lớn.

Việt Nam quê hương của chúng ta cũng là quê hương của khoảng trên 250 họ Lan chia ra 1000 giống lan nguyên thủy. Những cây lan này sinh trưởng tại các vùng rừng núi như  Cao Bằng, Lào Cai, Thừa Thiên Huế, Nam Định, Kon Tum, Gia Lai, Daklak, Ninh Thuận (Phan Rang) và nhiều nhất là tỉnh Lâm Đồng tập trung tại các địa phương như Đà Lạt, Di Linh và đặc biệt là Khu vực Núi Bà Bidoup của huyện Lạc Dương. Lan rừng sinh trưởng nhiều nhất tại tỉnh Lâm Đồng, nơi được thiên nhiên ưu đãi bởi khí hậu mát mẻ và ôn hòa quanh năm. Theo thống kê số lượng Lan tìm thấy tại Lâm Đồng lên tới trên 200 họ lan và có bảy loại Lan lần đầu tiên được phát hiện trên thế giới tại Lâm Đồng. Chúng được phân làm ba loại: Thổ lan, Thạch Lan và Phong lan.  Thổ Lan mọc chủ yếu ở bờ suối, Thạch Lan là sống chủ yếu ở các khe sườn núi đá có nhiều riêu xanh, còn Phong lan sinh trưởng cộng sinh trên những loại cây khác.

Trước năm 1975 du khách đến Đà Lạt Lâm đồng chỉ cần bỏ ra vài chục bạc là đã sở hữu cho mình những giò lan xinh đẹp. Tại các cung đường Hàm Nghi, Duy Tân, Nguyễn Bỉnh Khiêm cây xanh rợp bóng du khách thường bắt gặp hương thơm như mùi trầm, mùi quế phản phất đâu đây. Đó là hương thơm của những chùm hoa trắng lắm tắm tím, đỏ mọc trên những hàng cây me, cây dầu, cây sao mà giới bình dân ở Sài Gòn đã đặt vội cho một cái tên chẳng mấy thanh tao đó là Lan me mà lại không nhớ đến cái tên đẹp đẻ và thanh tao của nó Lan ngọc điểm cái tên đã tồn tại từ rất xưa.

Nhiều cây lan rừng Việt Nam sở hữu những bông hoa thật xinh đẹp và tỏa hương thơm ngào ngạt mà tên gọi lại thanh nhã mỹ miều như Bạch Ngọc, Dáng Xuân, Hạt Đỉnh, Long Tu, Giả Hạc, Kim Điệp, Hoàn Thảo, Ngọc Điểm v.v….

Lan Ngọc Điểm

Lan Phi Điệp

Lan Hạc Đỉnh

Nhiều người mê phong lan không chỉ bởi hình dáng đẹp, màu sắc ấn tượng mà còn có hương thơm quyến rũ của chúng. Việc trồng và chăm sóc hoa lan rừng không phải là điều đơn giản. Người trồng hoa cần rất nhiều thời gian, công sức và tiền bạc  để Lan phát triển tốt và cho hoa đẹp. Với một số loại Lan rừng như Lan Hài, lan Ngọc Điểm hay lan Trần Mộng thì việc chăm sóc đòi hỏi rất nhiều kỹ năng và một chút đam mê.

Lan rừng Việt Nam rất đa dạng nhờ vào sự tìm tòi nhân giống các loại hoa lan của rất là nhiều người. Không chỉ vậy, Lan rừng cũng được nhập khẩu từ các quốc gia trên thế giới nên hoa lan ngày càng đa dạng hơn về chủng loại. Một trong những phương pháp giúp tạo ra nhiều giống Lan mới chính là phương pháp nuôi cấy mô tế bào. Phương pháp này giúp tạo ra hàng ngàn, hàng vạn loài hoa lan rừng khác nhau để đáp ứng nhu cầu và thị hiếu người yêu hoa Lan.

Hiện nay, ở Việt Nam có rất nhiều cá nhân, tổ chức sưu tầm, nghiên cứu về Lan rừng và cũng có không ít công ty chuyên trồng Lan để bán và xuất khẩu. Tuy nhiên với số vốn hạn hẹp, kỹ thuật thô sơ và một phần là do chính sách, thuế nên nhà đầu tư còn phân vân nên lan Việt Nam chưa thể cạnh tranh với các nước láng giềng như Thái Lan, Đài Loan, Trung Quốc,… 

Những giống Lan đột biến, Lan var (Variation) quý hiếm được người chơi lan sưu tầm để mua bán trao đổi vì lợi nhuận mà ít quan tâm đến việc chăm sóc dẫn đến tình trạng gây suy kiệt từ đó làm mất nguồn Gen của các loài lan quý hiếm. Việc khai thác tràn Lan, chưa có chiến lượt cụ thể đã gây ảnh hưởng đến các cánh rừng đại ngàn của Việt Nam chúng ta. Không còn Lan rừng, từ đó nguồn tài sản quý giá của Việt Nam chúng ta tự mất đi.

Vì thế chúng ta phải bảo tồn, phát triển và nuôi trồng nguồn Lan rừng Việt Nam.